2018 yılında içine girdiğimiz ve halen devam eden ekonomik kriz uzun ve yapışkan bir seyir izleyecek gibi görünüyor. Türkiye’de krizden çıkışı en pozitif olasılık ile W tipinde bir toparlanma veya daha olumsuz senaryoda tabanı uzun ve eğimi düşük bir L tipinde olacaktır.
Krizlerin; iyi yönetilemeyen, profesyonelliği ve verimliliği düşük kurumları oyun dışına çıkarmak veya lig düşürmek gibi sağlıklı bir yönü de bulunmaktadır. “Yaratıcı Yıkım” teorisi de tam da bunu iddia etmektedir.
Ekonomik krizler kendi içlerinde büyük tehditler yarattığı gibi, büyük fırsatlar da içerirler. Bunun en güzel örneği 2001 ekonomik krizi ve sonraki beş yılda yaşananlardır.
Kapitalist sistemleri harekete geçiren ve bu hareketliliği koruyan temel itici güç bahsi geçen bu “Yaratıcı Yıkım” veya “Yenileyen Yıkımdır” teorisidir. Bu teoriye göre içinde bulunduğumuz eko sistem tekrarlayan bir şekilde sürekli yeni ürünler, yeni üretim yöntemleri, yeni örgütlenme biçimleri yeni endüstriler oluşturmaktadır.
.
Ekonomik sistem periyodik şekilde devrimsel anlamda değişmekte ve sürekli olarak eskiyi yok edip, sürekli olarak yeniyi yaratmaktadır. Dolayısı ile “yaratıcı yıkım (creative destruction)” süreci kapitalizm hakkındaki en esaslı gerçektir.
Bu teorinin sahibi olan Avusturyal iktisat profesörü “Schumpeter”; “Oluşan yeni olguların, diğer olguları eskiteceğini ve zamanla yıkacağını ve ayrıca yeni bir sistem üretmek için eski sistemi yok etmek gerektiğini” söyler. Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche de : “Yaratıcı yıkım, yaşam gücünün ortaya çıkışıdır. Yaşam, sürekli bir kaos halidir. Bu ortamda insanın doğasından gelen bir özelliği vardır ki, o da yıkıp yeniden yapmaktır.” demiştir.
Yukarıdaki Kondratieff eğrileri, aşağıdaki İş Yaşam eğrisi ve Endüstriyel Dönüşüm şeması; Şirketlerin yaşanan bu değişime hazırlık anlamındaki risk noktasını göstermektedir.
Peki Şirketlerimizde ne yapmalıyız ki bu döngülerin eğrilerin sarmalına girmemeliz?
Liste 7 kalemde özetlenebilir:
1. Krizleri ve Değişimi önceden görerek Şirketin vizyonunu, staratejilerini, iş modelini ve ürünlerini bu değişimler ışığında hep güncel tutmak,
2. Şirket yönetimindeki kültürel muhafazakarlıktan kurtulmak; profesyonelliğe ve insan sermayesine yatırım yapmak,
3. Şirket Yönetim Kurulunu etkinleştirmek ve İcra ile Denetimi birbirinden ayırarak güçler ayrılığı (İcra ve Denetim) prensibini şirketlerimizde hakim kılmak,
4. Kurumu klasik hiyerarşik organizasyon modelinden kurtarıp, insan merkezli, inisiyatif alan, karar ve sonuç alan, şeffaf, hesap verebilir, yalın ve etkin bir organizasyon modeline geçmek,
5. Şirket Üst Yönetiminde bayrak değişimini zamanında yapabilmek,
6. Şirkete ait Hedefleri ölçülebilir şekilde doğru tanımlayabilmek ve bu ölçütlerin de desteği ile riskleri ve fırsatları doğru yönetmek;
· CRF (critical risk factors): Önemli risk faktörleri
· CSF (critical success factors): Önemli başarı faktörleri
· KPI (key performance indicators) seti: Önemli performans parametreleri
7. Kriz yönetimi stratejisi ve krizden çıkış stratejisi ayrımını yapabilmek,
Kriz dönemi stratejisi; bilançonun pasif kısmının yapılandırması, finansal kaldıracın azaltılması (deleveraging) ,pozitif nakit akıma gösterilen titizlik, kapasite kullanımını yüksek tutulması, işletme sermayesinin en önemli kalemlerini optimize edilmesi, verimsiz iş kollarının ve organizasyon katmalarının/yönetici kademelerinin budanması, iş gücü verimini arttırılması, yeni pazar, ürün ve dağıtım kanalları yaratarak gelir düşüşüne karşı önlem alınması gibi defansif adımlara dayanır.
Krizden çıkış ve kriz sonrası dönemi içeren strateji ise gelir ve aktif büyümesi, ileriye doğru ölçeklendirme (scaling up), yatay ve dikey entegrasyon ile genişleme, M&A operasyonları, büyük sistem ve proses yatırımları gibi daha ofansif bileşenler içerir.
Kurumun niteliksel ve niceliksel gücüne ve sektör yapısına göre defansif ve ofansif stratejik yaklaşımlardan bir sentez oluşturulabilir. Stratejik yönetimde çoğu zaman düşülen hata bu modelleri bir şablon olarak kabul etmektir. Stratejik yönetim şablonlara ve kalıplara göre değil yaratıcılık ve öngörü üzerine inşa edilir.
Sevdiğim Sözler: “Bazı insanlar olmasını ister, bazı insanlar olmasını bekler, bazıları ise oldurur ” M. Jordan
Comments