1999’da Atlanta’da, 2000’de Dallas’ta, dünyanın yetmiş ülkesinden 12.000 eğitimcinin katıldığı toplantılarda, 21.yüzyılın ilk on beş yılına damgayı vuracak beş eğilim ortaya çıktı:
1. Her türlü işte daha çok ekip çalışması yapılacak.
2. Her düzeyde daha çok liderlik davranışlarına ihtiyaç duyulacak.
3. Etik daha çok önem kazanacak ( amoral Amerikan iş ahlakı terk edilecek ).
4. Her iş mutlaka elektronik ile ilişkilendirilecek.
5. Yapılan her etkinliğin ölçülebilir olması sağlanacak.
Bu gelişmeler Türkiye adına önemli fırsatlar içeriyor. Çünkü Hofstede’ nin kültürel değerler konusundaki uluslar arası araştırmasına göre “bireysellik” ve "kolektivizm" ölçeğinde Türk kültürü, kolektivizme yakın özellikler göstermektedir. Aynı ölçeğin bireysellik ucunda ise ABD, İngiltere ve Avustralya bulunmaktadır.Yani bireyselciliğin (individualism) ön plana ziyadesiyle çıktığı ekonomik refah düzeyi gelişmiş toplumlarda ekip çalışması yerini bireyselcilğe terketmeye başlamaktadır.
Diğer taraftan değişim yönetiminde ekip çalışmasının Türk iş hayatında egemen kılınması, Batı’da olduğu gibi bu değerlerin yeniden yaratılmasına değil, temelde var olan bu özelliğin ortaya çıkartılmasına ihtiyaç göstermektedir.
Bu nedenle her iki ülkede de sosyolojik gözlem yapma fırsatını elde etmiş değişim yöneticileri arasında "Bir Türk Bir Japon'dan daha akılllıdır" ancak "İki Japon İki Türk'ten daha akıllıdır" diye genel bir saptama vardır.Bu esprili saptamadan da anlaşılacağı üzere Türk çalışma kültüründeki tıkanıklıklardan bir tanesi de özümüzde var olduğu halde açığa çıkarıp istifade edemediğimiz "ekip çalışması" potansiyelini yeteri kadar başarılı yapamamızdır.
Dolayısı ile değişim yönetimini uygular iken Türk Milletine has bazı temel karakteristik özellikleri de göz önünde bulundurmak,çözümleri ona göre hazırlamak gerekir.Hatta daha da ileri gidersek bırakın Türk çalışma kültürünün genel karakteristik özelliklerini, işinizi yaptığınız bölgenin,şehrin genel sosyo-ekonomik-kültürel durumunu belirlemiş , çalışanlarınızın bu tespitlerinize karşın değişimlere karşı vereceği davranışsal tepkileri dahi hesaplamış olmanız gerekir.
Türk kültürünün çalışma hayatı üzerine yaptığı çalışmalar sonucunda Prof.Dr. Sn.Acar Baltaş'a göre genel olarak Türk kültürünün ekip çalışmasını kolaylaştıran özellikleri :
· Türk kültüründeki birliktelik duygusu Batı,Kuzey Avrupa ve Amerika ile kıyaslandığında oldukça yüksek olması: Türk insanının genlerinde bulunan imece geleneğinin izlerinin, ekip çalışması için gerekli olan üst düzeyde “bağlılık” ve “karşılıklı bağımlılık” duygusunu pekiştirmesi.
· İnsan ilişkilerinde beden dilinin duyguları aktarım aracı olarak kullanılması: Sarılmak, öpmek, koluna girmek, temas gibi beden dili öğelerini rahatça kullanma özgürlüğüne sahip olunması.
· Aile bağlarının güçlü olmasından kaynaklanan birliktelik duygusu: Türk ailesinde bireylerin birbirlerini hesaba katarak yaşaması; bunun sonucu iş hayatında uygun liderlikle kurumun vizyonuna bağlılığın ve kurum misyonuyla bireysel misyonu birleştirmenin kolaylaşması.
Türk kültürünün ekip çalışmasını zorlaştıran özellikleri :
· "Profesyonellik" kavramının farklı algılanması: Profesyonelliğin kriz yaratmayan, tam tersine “kriz çözen" ve "krizleri önleyen" bir rol olduğunu bilmemek.
· Uzlaşma geleneğinin olmayışı: Uzlaşmayı "taviz" ve "güçsüzlük" saymak.
· Belirsizliğe karşı düşük direnç: Bunun sonucunda hiyerarşik yapıyı tercih etme eğilimi ve yatay ilişkilerde zorlanmak.
· Eleştirmek, ancak çözüm önermemek: Bir eleştirinin ancak ilgili bütün tarafları içine alacak çözüm önerisi getirmekle değer kazanacağının farkında olmamak.
Yine Baltaş-Baltaş Yönetim,Eğitim ve Danışmanlık tarafından 2001 yılında iş hayatı içinde yer alan 317 yöneticiyle yapılan araştırma bu gözlemleri sınamak amacını taşımaktaydı.Bu çalışmada Türk kültürünün ekip çalışmasını kolaylaştıran ve zorlaştıran yanları 4 ayrı aşamada incelendi:
1.Çalışmanın birinci aşamasında denekler,60 sıfattan oluşan bir listeden Türk insanının en ayırt edici özelliklerini belirlediler.Bunlardan bazıları:
| ÖZELLİKLER | SEÇİLME % Sİ | |
OLUMLU | Duygusallık Yardımsever Sıcakkanlı
| %50 %48 %47,5 | |
NÖTR | Gelenekçi
| %55,8 | |
OLUMSUZ | Fevri ve Asabi Kaderci Aceleci Dedikoducu Disiplin Sevmeyen Kaytarmacı
| %86 %65 %47 %42 %40 %39
| |
2.Araştırmanın ikinci aşamasında ise 30 atasözünden oluşan bir listeden günümüzde hala geçerli olduğu düşünülen 10 tanesinin işaretlenmesi istendi.Listedeki atasözlerinden 11'i "işbirliği"ni, 13'ü "bireysellik"i vurgulamakta, diğerleri ise farklı konuları içermekteydi.Denekler tarafından en çok seçilen atasözleri arasında bireysel çalışmayı vurgulayan sözlerin ağırlıklı olduğu görüldü:
Bireyselliği Vurgulayan Atasözleri | Seçilme % si |
Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın | %76,3 |
Her koyun kendi bacağından asılır | %62,5 |
Bir çöplükte iki horoz ötmez | %52,4 |
Akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine kendi aklını almış | %38,2 |
İşbilirliğini Vurgulayan Atasözleri |
|
Bir elin nesi var iki elin sesi var | %57,4 |
El elden üstündür | %44,2 |
3.Araştırmanın üçüncü aşamasında ise ekip çalışmasının tanımı verildikten sonra, Türk kültüründe ekip çalışmasını kolaylaştıran ya da zorlaştıran özellikler soruldu.Türklerin ekip çalışmasını kolaylaştıran ve zorlaştıran özellikleri belirlemekte zorluk çekmedikleri, ancak bu özellikleri kişiliğe ve davranışlara yansıtamadıkları görüldü:
Ekip Çalışmasını Zorlaştıran Özellikler |
Tembellik |
Kendi başına hareket etme |
Uzlaşamamak |
Ekip Çalışmasını Kolaylaştıran Özellikler |
Hoşgörü |
Saygılı olmak |
Özveri |
Azim |
Yaratıcılık |
Sorumluluk duygusu |
4.Araştırmanın dördüncü ve son aşamasında ise, 900 kişiye Hogan Yönelim ve Değerler Ölçümü (MVPI)'nün "yardımlaşma" ve "beraber çalışma" maddeleri uygulandı.
Katılanların %85'inin "yardımlaşma" soruları'na, %80'inin de "başkalarıyla çalışma" sorularına olumlu yanıt verdiği görüldü.
Sonuçlar,Türk insanının genel olarak;
Yardımsever olduğunu ve birlikte çalışmayı tercih ettiğini,
Ekip çalışmasını kolaylaştıran ve zorlaştıran özelliklerin farkında olduğunu,
Türklerin kolaylaştırıcı özelliklere daha az, zorlaştırıcı özelliklere daha fazla sahip olduklarını düşündüğünü gösterdi.
Bu sonuçlar bize , Türk kültürünün değerler düzeyinde ekip çalışmasına yatkın, ancak bu özellikleri davranışa dönüştürmede ve ekip çalışmasına yansıtmakta zorlandığını ifade ediyor.Türk kültürünün, ekip çalışmasını zorlaştıran özellikleri törpülenip kolaylaştıran özellikleri ortaya çıkartıldığı zaman,iş hayatındaki örnekler gibi tarihsel olaylarda da görülebileceği gibi “mucize”ler yaratmak mümkün olmaktadır (Çanakkale Savaşı,Kurtuluş Savaşı,Futbol-Basketbol Milli Takımlarımızın Dünya ve Avrupa ölçeğindeki dereceleri,bazı şirketlerimizin aldıkları EFQM /Avrupa çapında en iyi şirket kalite ödülleri vb...)
4 sayodan beri ele aldığımız yönetsel farkındalık ve değişim yönetiminde , hep belirttiğimiz farkındalık bilinci ile Türk çalışma kültürüne yönelik bu detayları da göz önünde bulundurarak önce gerçek bir ekip olma konusunda çalışmalıyız ve ne olursa olsun:
· MERAKLI OLMALIYIZ,
· ISRARCI ve TAKİPÇİ OLMALIYIZ,
· FARKLILIKLARI GÖRMELİYİZ,
· HEDEFLERİMİZİ BELİRLEMELİYİZ,
· POZİTİF DÜŞÜNMELİYİZ ve
· SÜREKLİ GELİŞMEK için SÜREKLİ DEĞİŞMELİYİZ....
"Rüyaları gerçekleştirmenin en iyi yolu uyanmaktır (S.M.Power)".
"Başlarınız,düşünceler yön değiştirebilsin diye yuvarlaktır (Francis Picabia)".
"Dün yaptığınız şey size hala çok iyi görünüyorsa,bugün yeterli değilsiniz demektir (Anonim)".
ref.kaynak:Prof.Dr.Acar Baltaş - Ekip Çalışması ve Liderlik
Comments